– Zullen we het intakegesprek bij jullie thuis
doen?
– Ja! Wat leuk dat je dat
doet!
– Voel je vrij om te zeggen
als je het liever op school doet hoor! Geen probleem als het
niet uitkomt.
– Nee joh, mijn kind zal
het fantastisch vinden. Ik moet alleen even opruimen, hahaha.
Op
onze school voeren we 3 weken na de start van een 4-jarige een intakegesprek.
Aan de hand van het bij plaatsing ingevulde intakeformulier en de overdracht
van de crèche of voorschool bespreken we de wederzijdse bevindingen van de
eerste weken van het kind in de klas en eventuele bijzonderheden.
We
hebben geen specifiek beleid met betrekking tot huisbezoeken, maar ik vind het
dusdanig belangrijk dat ik hier graag wat extra tijd voor vrij maak. Een
investering die zich naar mijn mening terugbetaald in een goed contact met
ouders en kind.
Hoewel
het belang van huisbezoeken door mijn collega's wordt erkend, vinden zij de
tijdsinvestering te groot. Wel laten sommigen zich uitnodigen door ouders of
kinderen voor de lunch. Zelf vind ik dit teveel uitgaan van willekeur en vind
ik de setting minder professioneel. Bovendien kom je dan niet bij álle kinderen
thuis en misschien wel juist niet bij diegenen waarvoor het belangrijk en
zinvol kan zijn.
Ik
bied ouders wel altijd de ruimte om te zeggen dat ze het gesprek liever op
school willen voeren, maar in de praktijk is dit nog nooit gebeurd.
Integendeel, ouders en kinderen reageren enthousiast én blij verrast.
Meestal
ga ik in de middag rond 'theetijd' want dan krijg ik lekkere (zelfgebakken)
koekjes. Het
kind staat vaak al voor het raam naar mij uit te kijken en is in hoge staat van
opwinding … de juf komt bij mij op bezoek!
Met
veel plezier laten ze hun slaapkamer en speelgoed zien. Ik maak kennis met hun
lievelingsknuffel en we bekijken samen hun 'boekje voor het slapengaan'.
Bam;
dan weet je meteen óf en zo ja wát er voorgelezen wordt. Je ziet welk speelgoed
er in huis is, hoe het opgeruimd en gesorteerd is en wat de interesses van het
kind zijn.
Met
de knuffel voeren we een gesprekje over bv. het slapen gaan.
Bam;
een stortvloed aan informatie over hoe het toegaat rond bedtijd, uitkleden,
tandenpoetsen, speentje.
Samen
met het kind vertellen we over de dagelijkse gang van zaken in de klas. Wat
vind je het leukste? Heb je al een vriendje? Wat vind je stom of moeilijk? Welk
werkje heb je al gedaan?
Ondertussen
zie ik hoe er naar het kind geluisterd wordt, of er verwacht wordt dat hij aan
tafel blijft zitten, hoe gereageerd wordt als het kind nóg een koekje wil en
hoe de omgang is met eventuele broertjes en zusjes. Een schat aan informatie
over de communicatie in het gezin, omgaan met regels en de normen en waarden in
het gezin.
Het
kind vertelt samen met mij hoe het toegaat op school. Informatie die de
ouders doorgaans nog niet uit hun kind
kregen op de vraag 'hoe was het vandaag op school'?
Ik
kan voordoen hoe ik hele concrete vragen stel, ingaand op een specifiek moment.
Zo laat ik ook zien hoe wij in de klas met elkaar praten.
Het
komt nog al eens voor dat een kind in de klas verlegen is, maar thuis honderd
uit kletst. In de vertrouwde thuisomgeving zie je hoe het kind is en waar je
naar toe kan werken in de klas.
Natuurlijk
mag het kind de volgende dag in de groep vertellen dat de juf op bezoek was en
wat we hebben gedaan. Vaak is dat een doorbraak en het kind minder angstig
nadien. Het kind voelt zich even heel belangrijk en gezien.
Na
het bezoek schrijf ik een digitaal verslagje in ons volgsysteem. Zo kunnen ook
collega's in volgende klassen over mijn
ervaringen lezen.
En
dat is soms handig, want ik ben al heel wat opmerkelijke zaken tegen gekomen:
Het
zegt wat als een jongetje opgroeit in een klein bovenhuis waar de grote TV
prominent aanwezig is en de hele dag, ook tijdens mijn bezoek, luid aanstond.
Het speelgoed bestond slechts uit beep- en pleep artikelen. Niets om mee te
bouwen, te lezen of de fantasie te prikkelen.
Met
mijn oordeel al klaar belde ik aan bij het huis van een jongetje wat er
verwaarloosd uitzag. Geen veters in zijn schoenen en geen knopen aan zijn jas.
Fruit had hij vaak niet bij zich en hij droeg alles mee in een grote plastic
zak i.p.v. een rugzakje.
De
hal lag vol met kranten en reclamefolders, mijn vooroordeel werd bevestigd: ik
kwam in chaos terecht. Tot ik het appartement betrad … groot, ruim, met veel
design gemeubileerd, schoon en alles op zijn plek. Verder viel het op dat een
grote wereldkaart aan de muur hing, alle delen van de jeugd-encyclopedie
aanwezig waren en moeilijke puzzels met afbeeldingen van kastelen en
kathedralen. Verder geen speelgoed. De ouders waren beiden hoogopgeleid,
werkten fulltime en legden de lat hoog voor hun kinderen die 5 dagen naar de
naschoolse opvang gingen. Ze vertelden dat ze in de weekenden vaak musea bezochten.
Voor ontspanning, gezelligheid met elkaar en samen spelen was weinig aandacht.
Nu begreep ik waarom dit kind elke dag op school in slaap viel …
Tijdens
een huisbezoek kreeg het kind een driftaanval omdat hij iets wilde doen waar
zijn zusje al mee bezig was. De moeder knielde wanhopig naast hem neer, sprak
op hem in terwijl hij steeds harder ging gillen en om zich heen sloeg. Dit
gedrag had ik in de klas ook al gezien. Ons gesprek leek teneinde. Tot ik tegen
de moeder zei: in de klas laat ik hem in zo'n geval met rust. Ik zeg dat ik
graag weer met hem wil praten als hij uitgeraasd is, maar verder negeer ik zijn
gedrag. Meestal is het dan snel weer over. Met mijn hulp heeft moeder dat ook
gedaan al kostte het haar moeite, en kijk … even later kwam hij weer vrolijk
bij ons aan tafel.
Een
meisje kwam 's morgens vaak te laat. Tijdens het huisbezoek waren tot mijn
verbazing alle 4 kinderen van het gezin niet aanwezig. Moeder vertelde dat ze
elke dag bij oma aten en pas rond bedtijd thuis kwamen, net als de ouders. Dan
hadden ze het nog even gezellig met elkaar …
Heb
je ons nieuwe adres, vroeg moeder, we zijn net verhuisd. Toen ik daar aankwam,
ver weg van school, wees niets erop dat het gezin hier pas sinds enkele weken
woonde. Met de adressering en inschrijving bleek van alles niet te kloppen …
Een
nieuw meisje in de groep vertoonde vanaf dag 1 'prinsessengedrag'. Op het
moment dat moeder thuis de deur voor mij opende, duwde zij het meisje een
kroontje op het hoofd.
Hoe
toepasselijk … Het was een mooie inleiding voor het gesprek wat voortdurend
werd onderbroken omdat moeder zich met haar kind bezig hield wat steeds alle
aandacht opeiste. Moeder vertelde hoe bijzonder knap haar dochter was en hoe
trots zij was op haar prestaties. Dacht ik ook niet dat zij erg 'voorlijk' was?
Nou, ik had een andere visie. Ik vertelde dat ik het belangrijk vind dat
kinderen zichzelf kunnen aankleden, hun jas aantrekken en zonder hulp naar de
wc gaan. Dat ze weten dat als iemand in gesprek is je even moet wachten,
uitgestelde aandacht. Alle voorbeelden deden zich ter plekke voor.
Moeder
besefte dat zij haar dochter teveel beschermde en vertelde dat zij het lastig
vond haar dochter los te laten op weg naar meer zelfstandigheid. Pas toen ik
bij mijn vertrek een opmerking maakte over het ingrijpende thema van het boek
wat op tafel lag, bleek dat de achtergrond van moeders angsten en ben ik weer
even gaan zitten om haar verhaal aan te horen. Zonder dit huisbezoek had ik
hier nooit van geweten, ze vertelde er eigenlijk liever niet over...... Maar
het verklaarde veel en ik denk deze leerling nu beter te kunnen begeleiden en
de ouders beter te begrijpen. Hiermee zijn waarschijnlijk heel wat ingewikkelde
oudergesprekken voorkomen.
Het
oudere zusje kende ik al, nu kwam het tweede kind bij mij in de groep. Bij
beide meisjes hadden we ernstige vermoedens van ADHD. Thuis kwam het nauwelijks
tot een gesprek. Het meisje waar ik voor kwam kon, net als in de klas, geen
minuut blijven zitten om samen te vertellen over haar eerste schoolweken. Haar
volledige slaapkamer werd ontruimd en voor mij tentoongesteld. Ondertussen
vlogen de poppen en hun bedjes door de kamer, sprongen de meisjes van de bank
op de tafel, kregen ze ruzie, limonade viel om en werd om het clownspak gevochten.
Moeder was alleen maar aan het politie-agenten en verontschuldigde zich permanent voor de
situatie. Ze leek wanhopig en machteloos. Ik begreep haar situatie en zag in
dat we snel hulp voor dit gezin moesten inzetten.
Zo
kan ik mij tijdens een huisbezoek een goed beeld vormen van de gezinssituatie
en het kind en zijn opvoeding thuis.
Bovendien
hebben we vaak waardevolle gesprekken over ons onderwijs. Wát we waarom doen en
hoe. Wat de visie is van onze school, hoe we ons onderwijs vormgegeven en wat
we belangrijk vinden.
En
in een later stadium kan ik het kind met de moestuin vragen om een stekje van
de aardbeienplant mee te nemen of aan de vader met atelier aan huis vragen of
we daar een keer mogen komen schilderen met de klas.
Mijn
ervaring leert dat het huisbezoek een positief effect heeft op zowel het
contact met ouders als met de kinderen. Omdat de aanleiding professioneel is,
het intakegesprek, blijf ik uit de buurt van een willekeurig bezoekje puur voor
de gezelligheid. Bij kinderen kan ik refereren aan hun thuissituatie en heb ik
een beeld van hun gedrag in hun eigen veilige omgeving. Bij ouders merk ik een
toegankelijke open houding met waardering voor mijn inzet, respect voor mijn
kennis en kunde en een beter begrip van ons onderwijs.
Educatief
partnerschap start hier aan de basis, het is meer dan het eenrichtingsverkeer
van ouder naar school halen, maar óók de aanzet tot contact van school naar de
thuissituatie vanuit wederzijdse
betrokkenheid.
Saskia
Boissevain, leerkracht onderbouw
Amsterdam
6-de
Montessorischool Anne Frank
