Huisbezoek

– Zullen we het intakegesprek bij jullie thuis doen?

– Ja! Wat leuk dat je dat doet!

– Voel je vrij om te zeggen als je het liever op school doet hoor! Geen probleem als het

niet uitkomt.

– Nee joh, mijn kind zal het fantastisch vinden. Ik moet alleen even opruimen, hahaha.

Op onze school voeren we 3 weken na de start van een 4-jarige een intakegesprek. Aan de hand van het bij plaatsing ingevulde intakeformulier en de overdracht van de crèche of voorschool bespreken we de wederzijdse bevindingen van de eerste weken van het kind in de klas en eventuele bijzonderheden.

We hebben geen specifiek beleid met betrekking tot huisbezoeken, maar ik vind het dusdanig belangrijk dat ik hier graag wat extra tijd voor vrij maak. Een investering die zich naar mijn mening terugbetaald in een goed contact met ouders en kind.

Hoewel het belang van huisbezoeken door mijn collega's wordt erkend, vinden zij de tijdsinvestering te groot. Wel laten sommigen zich uitnodigen door ouders of kinderen voor de lunch. Zelf vind ik dit teveel uitgaan van willekeur en vind ik de setting minder professioneel. Bovendien kom je dan niet bij álle kinderen thuis en misschien wel juist niet bij diegenen waarvoor het belangrijk en zinvol kan zijn.

Ik bied ouders wel altijd de ruimte om te zeggen dat ze het gesprek liever op school willen voeren, maar in de praktijk is dit nog nooit gebeurd. Integendeel, ouders en kinderen reageren enthousiast én blij verrast.

Meestal ga ik in de middag rond 'theetijd' want dan krijg ik lekkere (zelfgebakken) koekjes. Het kind staat vaak al voor het raam naar mij uit te kijken en is in hoge staat van opwinding … de juf komt bij mij op bezoek!

Met veel plezier laten ze hun slaapkamer en speelgoed zien. Ik maak kennis met hun lievelingsknuffel en we bekijken samen hun 'boekje voor het slapengaan'.

Bam; dan weet je meteen óf en zo ja wát er voorgelezen wordt. Je ziet welk speelgoed er in huis is, hoe het opgeruimd en gesorteerd is en wat de interesses van het kind zijn.

Met de knuffel voeren we een gesprekje over bv. het slapen gaan.

Bam; een stortvloed aan informatie over hoe het toegaat rond bedtijd, uitkleden, tandenpoetsen, speentje.

Samen met het kind vertellen we over de dagelijkse gang van zaken in de klas. Wat vind je het leukste? Heb je al een vriendje? Wat vind je stom of moeilijk? Welk werkje heb je al gedaan?

Ondertussen zie ik hoe er naar het kind geluisterd wordt, of er verwacht wordt dat hij aan tafel blijft zitten, hoe gereageerd wordt als het kind nóg een koekje wil en hoe de omgang is met eventuele broertjes en zusjes. Een schat aan informatie over de communicatie in het gezin, omgaan met regels en de normen en waarden in het gezin.

Het kind vertelt samen met mij hoe het toegaat op school. Informatie die de ouders  doorgaans nog niet uit hun kind kregen op de vraag 'hoe was het vandaag op school'?

Ik kan voordoen hoe ik hele concrete vragen stel, ingaand op een specifiek moment. Zo laat ik ook zien hoe wij in de klas met elkaar praten.

Het komt nog al eens voor dat een kind in de klas verlegen is, maar thuis honderd uit kletst. In de vertrouwde thuisomgeving zie je hoe het kind is en waar je naar toe kan werken in de klas.

Natuurlijk mag het kind de volgende dag in de groep vertellen dat de juf op bezoek was en wat we hebben gedaan. Vaak is dat een doorbraak en het kind minder angstig nadien. Het kind voelt zich even heel belangrijk en gezien.

Na het bezoek schrijf ik een digitaal verslagje in ons volgsysteem. Zo kunnen ook collega's  in volgende klassen over mijn ervaringen lezen.

En dat is soms handig, want ik ben al heel wat opmerkelijke zaken tegen gekomen:

Het zegt wat als een jongetje opgroeit in een klein bovenhuis waar de grote TV prominent aanwezig is en de hele dag, ook tijdens mijn bezoek, luid aanstond. Het speelgoed bestond slechts uit beep- en pleep artikelen. Niets om mee te bouwen, te lezen of de fantasie te prikkelen.

Met mijn oordeel al klaar belde ik aan bij het huis van een jongetje wat er verwaarloosd uitzag. Geen veters in zijn schoenen en geen knopen aan zijn jas. Fruit had hij vaak niet bij zich en hij droeg alles mee in een grote plastic zak i.p.v. een rugzakje.

De hal lag vol met kranten en reclamefolders, mijn vooroordeel werd bevestigd: ik kwam in chaos terecht. Tot ik het appartement betrad … groot, ruim, met veel design gemeubileerd, schoon en alles op zijn plek. Verder viel het op dat een grote wereldkaart aan de muur hing, alle delen van de jeugd-encyclopedie aanwezig waren en moeilijke puzzels met afbeeldingen van kastelen en kathedralen. Verder geen speelgoed. De ouders waren beiden hoogopgeleid, werkten fulltime en legden de lat hoog voor hun kinderen die 5 dagen naar de naschoolse opvang gingen. Ze vertelden dat ze in de weekenden vaak musea bezochten. Voor ontspanning, gezelligheid met elkaar en samen spelen was weinig aandacht. Nu begreep ik waarom dit kind elke dag op school in slaap viel …

Tijdens een huisbezoek kreeg het kind een driftaanval omdat hij iets wilde doen waar zijn zusje al mee bezig was. De moeder knielde wanhopig naast hem neer, sprak op hem in terwijl hij steeds harder ging gillen en om zich heen sloeg. Dit gedrag had ik in de klas ook al gezien. Ons gesprek leek teneinde. Tot ik tegen de moeder zei: in de klas laat ik hem in zo'n geval met rust. Ik zeg dat ik graag weer met hem wil praten als hij uitgeraasd is, maar verder negeer ik zijn gedrag. Meestal is het dan snel weer over. Met mijn hulp heeft moeder dat ook gedaan al kostte het haar moeite, en kijk … even later kwam hij weer vrolijk bij ons aan tafel.

Een meisje kwam 's morgens vaak te laat. Tijdens het huisbezoek waren tot mijn verbazing alle 4 kinderen van het gezin niet aanwezig. Moeder vertelde dat ze elke dag bij oma aten en pas rond bedtijd thuis kwamen, net als de ouders. Dan hadden ze het nog even gezellig met elkaar …

Heb je ons nieuwe adres, vroeg moeder, we zijn net verhuisd. Toen ik daar aankwam, ver weg van school, wees niets erop dat het gezin hier pas sinds enkele weken woonde. Met de adressering en inschrijving bleek van alles niet te kloppen …

Een nieuw meisje in de groep vertoonde vanaf dag 1 'prinsessengedrag'. Op het moment dat moeder thuis de deur voor mij opende, duwde zij het meisje een kroontje op het hoofd.

Hoe toepasselijk … Het was een mooie inleiding voor het gesprek wat voortdurend werd onderbroken omdat moeder zich met haar kind bezig hield wat steeds alle aandacht opeiste. Moeder vertelde hoe bijzonder knap haar dochter was en hoe trots zij was op haar prestaties. Dacht ik ook niet dat zij erg 'voorlijk' was? Nou, ik had een andere visie. Ik vertelde dat ik het belangrijk vind dat kinderen zichzelf kunnen aankleden, hun jas aantrekken en zonder hulp naar de wc gaan. Dat ze weten dat als iemand in gesprek is je even moet wachten, uitgestelde aandacht. Alle voorbeelden deden zich ter plekke voor.

Moeder besefte dat zij haar dochter teveel beschermde en vertelde dat zij het lastig vond haar dochter los te laten op weg naar meer zelfstandigheid. Pas toen ik bij mijn vertrek een opmerking maakte over het ingrijpende thema van het boek wat op tafel lag, bleek dat de achtergrond van moeders angsten en ben ik weer even gaan zitten om haar verhaal aan te horen. Zonder dit huisbezoek had ik hier nooit van geweten, ze vertelde er eigenlijk liever niet over...... Maar het verklaarde veel en ik denk deze leerling nu beter te kunnen begeleiden en de ouders beter te begrijpen. Hiermee zijn waarschijnlijk heel wat ingewikkelde oudergesprekken voorkomen.

Het oudere zusje kende ik al, nu kwam het tweede kind bij mij in de groep. Bij beide meisjes hadden we ernstige vermoedens van ADHD. Thuis kwam het nauwelijks tot een gesprek. Het meisje waar ik voor kwam kon, net als in de klas, geen minuut blijven zitten om samen te vertellen over haar eerste schoolweken. Haar volledige slaapkamer werd ontruimd en voor mij tentoongesteld. Ondertussen vlogen de poppen en hun bedjes door de kamer, sprongen de meisjes van de bank op de tafel, kregen ze ruzie, limonade viel om en werd om het clownspak gevochten. Moeder was alleen maar aan het politie-agenten en  verontschuldigde zich permanent voor de situatie. Ze leek wanhopig en machteloos. Ik begreep haar situatie en zag in dat we snel hulp voor dit gezin moesten inzetten.

Zo kan ik mij tijdens een huisbezoek een goed beeld vormen van de gezinssituatie en het kind en zijn opvoeding thuis.

Bovendien hebben we vaak waardevolle gesprekken over ons onderwijs. Wát we waarom doen en hoe. Wat de visie is van onze school, hoe we ons onderwijs vormgegeven en wat we belangrijk vinden.

En in een later stadium kan ik het kind met de moestuin vragen om een stekje van de aardbeienplant mee te nemen of aan de vader met atelier aan huis vragen of we daar een keer mogen komen schilderen met de klas.

Mijn ervaring leert dat het huisbezoek een positief effect heeft op zowel het contact met ouders als met de kinderen. Omdat de aanleiding professioneel is, het intakegesprek, blijf ik uit de buurt van een willekeurig bezoekje puur voor de gezelligheid. Bij kinderen kan ik refereren aan hun thuissituatie en heb ik een beeld van hun gedrag in hun eigen veilige omgeving. Bij ouders merk ik een toegankelijke open houding met waardering voor mijn inzet, respect voor mijn kennis en kunde en een beter begrip van ons onderwijs.

Educatief partnerschap start hier aan de basis, het is meer dan het eenrichtingsverkeer van ouder naar school halen, maar óók de aanzet tot contact van school naar de thuissituatie vanuit  wederzijdse betrokkenheid.

Saskia Boissevain, leerkracht onderbouw

Amsterdam

6-de Montessorischool Anne Frank